17 lipca 2024 r. wysłaliśmy formalny wniosek do Marszałka Woj. Małopolskiego, Rzecznika Praw Obywatelskich i Ministry Równości o interwencję w powiecie tatrzańskim, w którym wciąż obowiązuje dyskryminująca Samorządowa Karta Praw Rodzin. 

Poprzedni Rada Powiatu Tatrzańskiego uchwaliła zmodyfikowaną wersję Samorządowej Karty Praw Rodzin, usuwają z niej akapit uznany za dyskryminujący m.in. przez Parlament Europejski: 

“Programy współpracy z organizacjami społecznymi powinny uwzględniać zasadę wzmacniania rodziny i małżeństwa oraz wykluczać finansowanie projektów, które godzą w te wartości. Konieczne jest w szczególności wyłączenie możliwości przeznaczania środków publicznych i mienia publicznego na projekty podważające konstytucyjną tożsamość małżeństwa jako związku kobiety i mężczyzny lub autonomię rodziny. Także regulaminy samorządowych konkursów dla organizacji społecznych powinny zostać uzupełnione o standardy wzmacniające rodzinę i małżeństwo oraz wykluczające przeznaczanie środków na działania podważające konstytucyjne fundamenty prawa rodzinnego lub godzące w prawa obywateli.”

Czy brak tego akapitu sprawia, że SKPR przestaje dyskryminować? Oczywiście, że nie. 

Poniżej publikujemy treść formalnego wniosku, w którym argumentujemy dlaczego również okrojona wersja SKPR nie jest zgodna z prawem polskim i europejskim. 

Dyskryminująca SKPR w powiecie tatrzańskim – formalny wniosek o interwencję

Koalicja na Rzecz Równych Praw “Equality Watch” po raz kolejny zwraca się do Państwa z uprzejmą prośbą o wydanie stanowiska orzekającego o dyskryminującym charakterze uchwały przyjmującej Samorządowej Karty Praw Rodzin przyjętej 30 grudnia 2019 r. przez Radę Powiatu Tatrzańskiego oraz o wystosowanie do Rady Powiatu Apelu o uchylenie dyskryminującej, stanowiącej przekroczenie uprawnień władz samorządowych uchwały. 

Ostatnia korespondencja między Atlasem Nienawiści, Koalicją “Equality Watch” i Urzędem Marszałkowskim Województwa Małopolskiego miała miejsce 18 sierpnia 2023 r., a zatem przed wyborami parlamentarnymi i wyborami samorządowymi. Z kolei już po wyborach samorządowych “Equality Watch” dostarczyła do Radnych Rady Powiatu Tatrzańskiego apel o uchylenie Samorządowej Karty Praw Rodzin (SKPR). “Equality Watch” argumentuje, że podejmując przedmiotową uchwałę Rada Powiatu Tatrzańskiego przekroczyła swoje kompetencje, tym samym naruszając zasadę legalizmu określoną w art. 7 Konstytucji RP. Rada powiatu tatrzańskiego przyjmując Samorządową Kartę Praw Rodzin powołała się na art. 12 ptk. 4, w związku z art. 4 ust. 1, ptk. 3a i 4 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2019 r. poz. 511 z póź. zm.), jednakże treść samej Karty w sposób oczywisty wykracza poza kompetencje przyznane tym przepisem.  

Cele SKPR deklarowane przez jej autorów są niezgodne z prawem

W uzasadnieniu uchwały, projektodawcy wskazują wprost “przyjęcie Samorządowej Karty praw rodzin jest nie tylko deklaracją poparcia dla silnej rodziny, ale także zobowiązaniem Wójta Gminy/Rady Powiatu/Rady Miasta do podjęcia konkretnych działań, których celem będzie ochrona praw rodziców i dobra dziecka w szkole oraz w przedszkolu” (pisownia oryginalna). Treść uchwały jest trudna do pogodzenia z przepisami obowiązującego prawa. W części I umieszczono zapisy ingerujące w materię regulowaną ustawą Prawo Oświatowe (dalej: pr.ośw.). Karta zobowiązuje szkołę do uzyskania zgody rady rodziców na prowadzenie zajęć w szkole przez stowarzyszenie lub organizację pozarządową, gdy tymczasem art. 86 ust. 2 pr.ośw. wymaga zgody dyrektora po uzyskaniu pozytywnej opinii rady rodziców.

W tej samej części Karty, posłużono się sformułowaniem „współpraca”, a nie ustawowym „działanie w szkole”, co znacząco rozszerza wachlarz działań organizacji społecznych i stowarzyszeń, które miałyby wymagać zgody rady rodziców. Karta nakłada także na szkołę nieuzasadniony ustawą obowiązek udostępnienia każdemu z rodziców informacji zawierających nazwę i profil organizacji oraz program zajęć, a także nakłada na prowadzący szkołę samorząd nie oparty na ustawie obowiązek udostępniania w Biuletynie Informacji Publicznej informacji o współpracy szkół z organizacjami pozarządowymi. 

W naszej ocenie, Rada powiatu nie ma kompetencji do nakładania zobowiązań na szkoły i organy je prowadzące, te zapisy nie mieszczą się w realizacji zadań jednostki samorządu terytorialnego związanych z edukacją i szkolnictwem. Treść aktów prawa miejscowego, a do nich niewątpliwie zaliczyć można przedmiotową uchwałę, musi pozostawać zgodna z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa. 

Wykluczająca definicja rodziny

Ponadto, nie sposób nie odnieść wrażenia, że autorzy Samorządowej Karty Praw Rodzin dokonują niczym nieuzasadnionej koniunkcji pojęcia rodziny z pojęciami małżeństwa i rodzicielstwa. Założenie, jakoby rodzina równała się małżeństwu rozumianemu jako związek kobiety i mężczyzny, jest błędne i dyskryminujące. Z treści Karty wynika, że organy gminy zobowiązują się do szczególnej ochrony rodzin opartych na małżeństwie kobiety i mężczyzny, w tym do przeciwdziałania dyskryminacji małżeństw w polityce społecznej, za którą uznano w Karcie przywileje na rzecz samotnych rodziców w dostępie do usług i świadczeń oferowanych przez gminę.

Z Konstytucji RP (art. 18, art. 71) nie wynikają podstawy do preferencyjnego traktowania rodzin opartych na związku małżeńskim kobiety i mężczyzny. Wyprowadzić można jedynie zgoła przeciwne zobowiązanie organów państwowych do otoczenia szczególną ochroną rodzin niepełnych. Podkreślić należy, że w obliczu braku prawnej definicji rodziny, słusznym jest przyjęcie socjologicznej definicji rodziny, jako grupy społecznej opartej na więzach pokrewieństwa i/lub więziach społecznych. Ta definicja powinna być uwzględniona przez powiat w podejmowanych działaniach na rzecz ochrony praw rodzin. Opieranie definicji rodziny w programach czy samorządowych aktach prawnych na heteroseksualnym małżeństwie uznać należy za przejaw dyskryminacji i naruszenie zasady równego traktowania. 

SLAPP w powiecie tatrzańskim

W 2020 powiat tatrzański pozwał osoby z grupy Atlas Nienawiści (w tym Jakub Gawrona) – inicjatywy rzeczniczej nagłaśniającej uchwały anty-LGBT przyjmowane licznie w Polsce w latach 2019-2020. Władze powiatu argumentowały, że nagłośnienie sprawy ich Samorządowej Karty Praw Rodzin narusza dobra osobiste powiatu. Żądały m.in. zadośćuczynienia w wysokości wpłaty 20 tys zł na miejscową organizację, przeprosin w budynku PAP, pod budynkiem Parlamentu Europejskiego w Brukseli oraz w mediach, które opublikowały artykuły na temat uchwał anty-LGBT (na własny koszt). 

Tego rodzaju proceder to SLAPP – strategiczny pozew przeciwko partycypacji publicznej, którego celem jest zastraszanie, zmęczenie i karanie podmiotów uczestniczących w debacie publicznej, działających w interesie publicznym. Definicja SLAPP znajduje się w rekomendacji Rady Europy (Zał.1). 

Działania władz powiatu tatrzańskiego wobec Atlasu Nienawiści mają następujące cechy SLAPP: 

  • powód starał się wykorzystać przewagę finansową i polityczną aby wywrzeć presję na oskarżonego;
  • argumenty powoda były w całości bezzasadne, o czym świadczy to, że wszystkie rozpatrzone powództwa zostały oddalone przez sądy;
  • środki, o które wnioskował powód, były nieproporcjonalne, nadmierne i nieuzasadnione; łączny koszt wykonania ich żądań wynosił co najmniej 180 tys zł (zadośćuczynienie, koszty przeprosin w PAP, pod PE oraz w mediach);
  • powód stosował taktykę proceduralną i procesową mającą na celu zwiększenie kosztów ponoszonych przez pozwanego – liczne skoordynowane powództwa, opóźnianie rozprawy poprzez wysyłanie licznych pism procesowych, oraz wybór sądów oddalonych od naszych miejsc zamieszkania. Ponadto pełnomocnik powiatów i gminy, Paweł Szafraniec, wiedząc o tym że Jakub Gawron jest niedosłyszący, stale żądał rezygnacji z pisemnej oraz zdalnej formy przesłuchania, żeby uczynić rozprawy maksymalnie niedogodne dla niego;
  • działaniu prawnemu towarzyszyła ofensywa public relations mająca na celu zastraszanie, dyskredytowanie lub zastraszenia osób z Atlasu Nienawiści (czyli konferencja, newslettery, artykuły w zaprzyjaźnionych mediach itp.);
  • przedstawiciele powodów stosowali prawne zastraszanie i nękanie poprzez wysłanie pozwów do miejsc pracy osób z Atlasu Nienawiści, pomimo że posiadali ich adresy korespondencyjne;
  • wnioskodawca lub strony powiązane podejmowali liczne i skoordynowane działania prawne na podstawie tego samego stanu faktycznego lub w związku z podobnymi sprawami.

25 czerwca 2024 r. Sąd Okręgowy oddalił powództwo powiatu tatrzańskiego.

Fundusze Europejskie nie należą się jednostkom, które dyskryminują

Aktualnie powiat tatrzański otrzymuje dofinansowanie m.in w ramach działania 2.5. z Programu ochrony powietrza (Zał. 1, poz. 1852), działania 6.1. EFS+ “Tatrzańskie Szlaki Kariery” (I i II, Zał.1 poz. 1900 i 1916), działania 6.6. EFS+ Rozwój kompetencji kadr i adaptacja do zmian. Jak wynika z Umowy Partnerstwa, jednostki samorządu terytorialnego, które utrzymują w mocy dyskryminujące uchwały nie powinny otrzymać dofinansowania: 

Wsparcie polityki spójności będzie udzielane wyłącznie projektom i beneficjentom, którzy przestrzegają przepisów antydyskryminacyjnych, o których mowa w art. 9 ust. 3 Rozporządzenia PE i Rady nr 2021/1060. 

W przypadku, gdy beneficjentem jest jednostka samorządu terytorialnego (lub podmiot przez nią kontrolowany lub od niej zależny), która podjęła jakiekolwiek działania dyskryminujące, sprzeczne z zasadami, o których mowa w art. 9 ust. 3 rozporządzenia nr 2021/1060, wsparcie w ramach polityki spójności nie może być udzielone. (s. 256 umowy).

Zwracamy się do Państwa: Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego, Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej, Biura Rzecznika Praw Obywatelskich oraz Ministry ds. Równości, pani Katarzyny Kotuli z wnioskiem o wydanie stanowiska uznającego Samorządową Kartę Praw Rodzin za uchwałę dyskryminującą i przekraczającą uprawnienia władz samorządowych oraz o oficjalny apel do Zarządu i Rady Powiatu Tatrzańskiego o uchylenie SKPR.

Chcemy również zwrócić Państwa uwagę na fakt, że Prokuratura Okręgowa w Bolesławcu (woj. dolnośląskie) po zawiadomieniu “Equality Watch” o możliwości popełnienia przestępstwa, wszczęła postępowanie wobec gminy Gromadka (Zał.3). Rada gminy złożyła niezgodne z prawdą oświadczenie o braku dyskryminujących działań i otrzymała dofinansowanie z funduszy europejskich, mimo że utrzymywała SKPR (SKPR została uchylona po wyborach samorządowych i informacji o wszczęciu postępowania przez prokuraturę). Z kolei Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego wydał decyzję odmowną w sprawie dofinansowania dla Radzynia Podlaskiego, w którym obowiązywała SKPR (Zał.4). 

Wnioskujemy o podjęcie działań na rzecz ujednolicenia oceny Samorządowej Karty Praw Rodzin przez Urzędy Marszałkowskie oraz inne władze samorządowe w kontekście dostępu do funduszy europejskich.

Z wyrazami szacunku,

Koalicja “Equality Watch”

Załączniki: